Występuje wiele definicji Kapitału i ich rodzajów i dlatego postaram się wymienić najważniejsze z nich. Przez KAPITAŁ rozumie się nieruchomości „budynki, budowle” i ruchomości „maszyny, urządzenia, surowce, materiały”, a także środki pieniężne uczestniczące w procesie gospodarczym, dające określony dochód.
Kapitał według większości koncepcji współczesnej ekonomii jest to nagromadzenie dobra służące do rozwijania dalszej produkcji oraz zasoby pieniężne zastosowane w produkcji. Może ono występować w trzech zasadniczych formach, jako: Kapitał przemysłowy, którego funkcją jest obsługiwanie procesu produkcji, występuje w przemyśle ; zaangażowany kapitał w przemyśle daje nam dochód zwany zyskiem przemysłowym;
Kapitał handlowy, którego funkcją jest obsługiwanie obrotu towarowego, uczestnicząc na rynku towarowym tworzy zysk handlowy.
Kapitał pożyczkowy powstającego z gromadzonych, okresowo wolnych kapitałów i oszczędność udzielonych w formie kredytu i wykorzystywany na rynku kredytowym daje zysk w postaci procentu. Procent jest dochodem wynikającym z odstąpienia innym prawa do użytkowania pożyczonego kapitału . Jego wysokość określona jest w umowie pożyczkowej, w postaci uzgodnionej wielkości procentowej od sumy pożyczonego kapitału.
Wraz ze wzrostem produkcji i rozwojem kredytu szeroko rozpowszechniły się spółki akcyjne oraz wystąpiła nowa forma kapitału fikcyjnego, istniejącego w formie papierów wartościowych, który zwiększa się wraz ze wzrostem ilości akcji.
Kapitał obejmuje różnorodne składniki, które nie są możliwe do ujęcia w jednym syntetycznym modelu, który odzwierciedlałby wszystkie rodzaje dóbr kapitałowych.
Kapitał występujący w przedsiębiorstwie, możemy klasyfikować z różnych punktów widzenia i tak
ze względu na rolę jaką pełni /odgrywa/ w procesie produkcji, kapitał dzieli się na:
- – kapitał stały – część kapitału wydatkowana na środki produkcji, którego wartość nie wzrasta w procesie produkcji i jest przenoszona na wytwarzany produkt ;
- – kapitał zmienny-część kapitału wydatkowana na siłę roboczą, który pomnaża się w procesie produkcji przynosząc wartość dodatkową.
Z punktu widzenia okresu zużywania się produkcji różnych rodzajów środków produkcji, kapitał dzielimy na:
- -kapitał obrotowy, który zużywa się całkowicie w ciągu jednego cyklu produkcyjnego siła robocza, surowce itp.
- -kapitał trwały budynki, urządzenia, maszyny zużywany stopień w dłuższym okresie czasu.
Z kolei ze względu na źródło pochodzenia kapitałów, którymi przedsiębiorstwo finansuje swój majątek wyróżnia się:
- kapitały własne
- kapitały obce
RODZAJE ZASILANIA FINANSOWEGO
Kapitały własne pochodzące ze źródeł zewnętrznych tj. wniesione przez udziałowców np. kapitał założycieli,
zakładowy, statutowy, zasobowy, udziałowy oraz ze źródeł wewnętrznych głównie stanowiące równowartość wygospodarowanego zysku netto pozostawionego do dyspozycji przedsiębiorstwa.
W przypadku KAPITAŁU WŁASNEGO podmiot wnoszący kapitał do danego przedsiębiorstwa staje się jego właścicielem lub współwłaścicielem. Podmiot ten z reguły nie ma prawa do zwrotu kapitału i otrzymania odsetek lecz uczestniczy odpowiednio do wniesionego kapitału w podziale zysku przedsiębiorstwa lub w jego stratach oraz w jego majątku w przypadku likwidacji. W sytuacji niekorzystnego rozwoju przedsiębiorstwa włożony kapitał własny może być zwrócony tylko częściowo.
Kapitał własny może być utracony w części, a w najgorszym przypadku w całości. Z tego wynika, że podmiot angażujący kapitał do własnego przedsiębiorstwa powinien, być bardzo zainteresowany jego rentownością, tzn. o wiele bardziej niż „dostarczyciel” kapitału obcego.
Kapitały własne są najbardziej stabilną podstawą finansowania działalności przedsiębiorstwa, decydującą w istotnej mierze o stopniu utrzymania płynności finansowej. Ich wysokość stanowi dla wierzycieli informacji do jakiej kwoty zdolne jest ponosić konsekwencje finansowe w razie powstania strat. Istotną jego cechą jest to, że dawcy kapitału własnego nie otrzymują odsetek, cecha ta jest korzystna gdy przedsiębiorstwo znajduje się w trudnej, a nawet w kryzysowej sytuacji finansowej, wówczas istnieje możliwość rezygnacji przez pewien czas udziałowców-wspólników z wypłat z zysku /ma to wpływ na utrzymanie płynności finansowej/.
KAPITAŁ OBCY
Niezależnie od możliwości finansowych przedsiębiorstwa musi być zwrócony w terminie z odpowiednimi odsetkami uzgodnione w umowie. Pożyczkodawca, w odróżnieniu od wnoszącego kapitał, ma prawo do odsetek. Wśród głównych cech kapitału obcego możemy wyróżnić następujące: -pożyczkodawca wierzyciel z reguły nie ma prawa głosu przy podejmowaniu decyzji w przedsiębiorstwie może uzyskać od dłużnika pewne uprawnienia.
Zakres uprawnień zależy od:
- -stopnia zadłużenia danego przedsiębiorstwa,
- -uzyskanej przez przedsiębiorstwo rentowności,
- -ryzyka udzielonego kredytu;
- a) -przyznawanie gwarancji zwrotu kapitału wraz z odsetkami /w warunkach inflacji/, które chroni kredytodawcę przed realną utratą pożyczonego kapitału;
- b) -kapitał obcy może być oddawany do dyspozycji na krótki bądź długi okres.
Angażowany w przedsiębiorstwie kapitał własny i kapitał obcy spełniają konkretne funkcje.
Wierzyciele odstępują własne środki przedsiębiorstwom, jeśli spełniają określone warunki, np.: posiadają odpowiednie zabezpieczenia. Przyjęte w umowie gwarancje są uzależnione od ryzyka związanego z odstępowaniem przedsiębiorstwu środków oraz stopnia ryzyka udzielania pożyczki innym.